Xuất thân từ cái nôi của bóng đá đẹp Ajax, nhưng ở tuổi 22, hậu vệ Matthijs de Ligt đang chuyển hóa theo phong cách xù xì và tôn thờ chiến thắng của Juventus.
De Ligt không vui. Ngày 22/2, hậu vệ của Juventus đá không tệ ở lượt đi vòng 1/8 Champions League, khi đội bóng của anh hòa Villarreal 1-1, qua đó chiếm ưu thế ở lượt về hôm nay 16/3. Nhưng khi rời sân, De Ligt nghĩ về bàn thắng của đối phương. Anh xem lại quả tạt của Etienne Capoue, pha chạy chỗ của Dani Parejo và quyết định của bản thân về việc dâng lên thay vì giữ nguyên vị trí. Đó là quyết định sai lầm, và De Ligt rất tức giận với bản thân.
“Đó là một phần của tính cách Hà Lan. Tôi luôn muốn mình là người tự chỉ trích thường xuyên nhất”, De Ligt trả lời báo Anh Guardian trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại. “Tôi biết chính xác khi nào mình mắc lỗi. Để tiến bộ, bạn phải thừa nhận mình mắc sai lầm, riêng tôi tự thấy mình lớn hơn sau những sai lầm đó”.
De Ligt (áo sọc) trong trận Juventus hoà Villarreal ở lượt đi vòng 1/8 Champoins League ngày 22/2. Ảnh: UEFA
De Ligt muốn bản thân hoàn hảo. Ở Juventus, anh là đồng đội và học trò của cặp trung vệ lão luyện: Giorgio Chiellini và Leonardo Bonucci. Về tuyển Hà Lan, De Ligt đá cặp với Virgil van Dijk. Từ rất lâu trước đó, giới chuyên môn đã nhận định De Ligt có khả năng tiến đến đẳng cấp của những đồng đội này. Nhưng các tiêu chuẩn phòng ngự trong bóng đá không dừng lại, mà liên tục tăng lên.
Bóng đá hiện đại và đẳng cấp cao đòi hỏi rất nhiều từ một hậu vệ. “Hậu vệ trước đây rất khác”, De Ligt giải thích. “Họ chỉ đứng trong vòng cấm, đánh đầu phá bóng ra, nhưng không thể tham gia vào lối chơi chung. Hoặc có những hậu vệ xử lý bóng cực kỳ hay, nhưng phòng ngự lại dở. Còn bây giờ, các hậu vệ phải toàn diện – nhanh, mạnh, có thể xử lý bóng mượt mà. Đó là một đẳng cấp khác hẳn”.
De Ligt có thể chơi bóng. Đôi chân của anh không thô cứng như những gì ta hình dung về một hậu vệ. Ở đội trẻ Ajax trước kia, De Ligt đá tiền vệ, có kỹ năng chuyền bóng, và thần tượng của anh không phải là Chiellini hay Sergio Ramos, mà là Andrea Pirlo, Sergio Busquets. Nhưng sau khi gia nhập Juventus với giá 84,5 triệu USD hè 2019, anh từng không chắc bản thân muốn phát triển các kỹ năng khác giữa sự nghiệt ngã của Serie A. Một sai lầm của cầu thủ trẻ như De Ligt sẽ không nhận được cái vỗ tay động viên từ HLV, mà là những tiếng chỉ trích, chế nhạo và soi mói hàng tuần trên báo.
Dần dần, De Ligt có câu trả lời. Ba năm ở Juventus đã tôi luyện hậu vệ này, trui rèn giúp anh khám phá bản năng. De Ligt tự thấy “vững chãi hơn, bình tĩnh hơn”. Anh có thể “đọc tình huống tốt hơn trước kia”. Văn hóa bóng đá khắc nghiệt tại Italy giúp De Ligt tìm ra bản chất cứng cỏi bên trong lối chơi đẹp đẽ mà anh từng tự hào nhờ xuất thân là một tiền vệ trung tâm.
De Ligt nói: “Tại Ajax năm 15 tuổi, tôi đá tiền vệ. Sau đó, tôi trở thành trung vệ, chơi ở hàng thủ và không thật sự hiểu được mọi diễn biến trên sân. Đôi lúc bạn phải phá bóng thật xa khỏi cầu môn đội nhà, nhưng nhiều khi phải giữ lại để phối hợp với đồng đội. Điều tôi học được là cách xử lý phù hợp trong từng hoàn cảnh cụ thể”.
“Những việc khó nhọc là những việc quan trọng. Mọi người không thích làm những nhiệm vụ đó, nhưng tôi thấy chúng thật tuyệt. Tôi muốn đánh đầu phá quả bóng thật mạnh, thắng mọi pha tranh chấp tay đôi. Tôi là mẫu trung vệ khá cổ điển. Có rất nhiều hậu vệ chỉ giữ vị trí và bao quát quanh khu vực mà họ đứng. Nhưng tôi là mẫu hậu vệ thích các pha đấu tay đôi, cạnh tranh trực tiếp với đối phương. Tại Ajax, tôi thường dâng khá cao. Đôi khi như thế rất mạo hiểm, tôi biết điều đó. Còn bây giờ ở Juventus, chủ trương của đội là cân bằng”.
De Ligt tự nhận đúc rút được nhiều bài học quý giá từ đàn anh Chiellini ở Juventus. Ảnh: Juventus FC
Môi trường học tập của một trung vệ trẻ như De Ligt đúng là không thể tốt hơn. Chiellini – người thầy và cũng là đội trưởng của anh – đã bị chấn thương tàn phá nhưng kinh nghiệm, khao khát, bản năng chiến thắng vẫn đủ giúp anh vô địch Euro 2021 với Italy. Hậu vệ kỳ cựu người Italy được De Ligt đề cập đến khi trả lời câu hỏi về việc liệu bản năng phòng ngự, chọn vị trí, phán đoán, nhãn quan là tài năng bẩm sinh hay có thể tập luyện.
“Rõ ràng bạn có thể tập luyện được”, De Ligt nói. “Ví dụ, Giorgio năm nay 37 tuổi. Giờ anh ấy chơi bóng như thể đọc một cuốn sách. Giorgio phán đoán được tình huống nào sẽ xảy ra trong trận đấu – kỹ năng mà rõ ràng không thể có được ở tuổi 20 tuổi. Với kinh nghiệm trận mạc, anh ấy tiến bộ. Nhưng cũng cần một chút linh cảm nữa. Linh cảm có thể sai, việc phán đoán một đường chuyền có thể không đúng, nhưng nó là yếu tố bẩm sinh. Tôi cho rằng mọi trung vệ hay nhất trên thế giới đều có loại linh cảm này”.
Từ Johan Cruyff đến Dennis Bergkamp, Marco van Basten đến Christian Eriksen, lò đào tạo của Ajax luôn sản sinh ra những cầu thủ tấn công sáng tạo. Nhưng chu kỳ xuất xưởng các hậu vệ đẳng cấp cao thì lại không đều đặn đến thế. Có thể kể đến Jan Vertonghen và Toby Alderweireld là cặp đôi hay nhất trong nhiều thập kỷ trở lại; hay như Thomas Vermaelen, Daley Blind và Davinson Sanchez cũng đạt được vài thành tựu nhất định ở đẳng cấp hàng đầu. De Ligt có thể là người hay nhất trong số này. Nhưng nghe anh nói về khác biệt giữa bản thân anh với phong cách đội bóng cũ là việc rất thú vị.
“Điều quan trọng nhất với tôi là chiến thắng”, anh nói. “Tại Juventus, nếu chúng tôi thắng 1-0 nhưng đá tệ, chúng tôi vẫn rất vui sướng. Nếu chơi tuyệt hay nhưng thua 1-2, chúng tôi sẽ buồn. Mỗi đội lại có một DNA khác nhau, đó là khác biệt về phong cách. Nếu bạn dâng lên tấn công rồi nhận thất bại 0-4, 0-5, thì tốt nhất bạn đừng dâng lên nữa”.
Nhưng De Ligt vẫn rất cảm kích về thời gian ở Ajax, về cách đội bóng trẻ này suýt vô địch Europa League 2017 và Champions League 2019. Anh vẫn liên lạc với nhiều đồng đội cũ: Donny van de Beek, Hakim Ziyech, Frenkie de Jong. De Ligt coi thời gian ở Ajax là một bài học cho cả cuộc đời: Hãy luôn làm việc kỷ luật, chăm chỉ, hãy tử tế và tôn trọng mọi người. “Đây là một trường học lớn mà những gì học được từ đó sẽ theo tôi đi suốt cuộc đời”, De Ligt tâm sự.
De Ligt từng cùng Ajax loại Ronaldo và Juventus ở tứ kết Champions League mùa 2018-2019. Ảnh: AFP
De Ligt tạo cảm giác rằng anh già, chững chạc trước tuổi. “Tôi mới 22 thôi mà”, De Ligt bật cười khi nhận câu hỏi của Guardian, đề nghị anh kể lại “thời trai trẻ”. Nhưng De Ligt đúng là đã quá thành công từ khi còn ở tuổi teen: Cầu thủ trẻ nhất thi đấu ở một trận chung kết cúp châu Âu, cầu thủ trẻ nhất đá chính cho tuyển Hà Lan từ năm 1931. Có thể đó là quá nhiều với một cậu nhóc, thậm chí có thể ảnh hưởng xấu đến quãng đường sự nghiệp sau này, nếu không kiểm soát được áp lực.
“Có quá nhiều thứ ập đến khi tôi còn quá trẻ”, anh nói. “Có quá nhiều bình luận về tôi. Mỗi sai lầm nhỏ bị phóng đại. Nhưng chúng cũng giúp bạn nhìn được bức tranh rộng lớn của nghề này. Giành giải Cậu bé Vàng là một áp lực. Nhưng là một cầu thủ, bạn phải quen với áp lực. Nó là một yếu tố quyết định bạn giỏi hay không. Trải qua những việc đó, tôi thấy mình hiểu hơn về công việc này”.
Ba năm gần nhất thật khó khăn với Juventus, khi đội bóng phải chuyển giao. Các HLV đến rồi đi. Scudetto cũng vậy. Sau khởi đầu tệ hại mùa này, Juventus đang tiến bộ dần. Thành tích tốt dịp năm mới giúp họ có cơ hội đua tranh danh hiệu. Việc vượt qua vòng bảng Champions League cũng làm vơi bớt áp lực trên vai HLV Massimiliano Allegri.
Trong mắt De Ligt, Allegri là ví dụ rõ nhất về một HLV trung thành đến cực đoan với triết lý mà bản thân đặt ra. “Kỹ năng số một của ông ấy là hiểu được rằng không cần lúc nào cũng phải chơi đẹp”, anh nói. “Phải chiến thắng. Đó cũng là tinh thần của Juventus. Không cần biết bạn đá tốt hay không, cứ mang ba điểm về đây. Dần dần, chúng tôi hiểu hơn điều mà ông ấy muốn ở đội bóng”.
De Ligt đang được HLV Allegri tin tưởng tuyệt đối mùa này. Ảnh: AFP
Đó cũng chính là tinh thần mà De Ligt tâm niệm. “Cậu bé Vàng” của Ajax ngày nào đã dần trở thành một người đàn ông xù xì. Anh dần học được kỹ năng chỉ huy để trở thành một nhà lãnh đạo, sự thù ghét với thất bại và khao khát thắng trận vượt lên trên mọi sự yếu ớt mà người ta từng nhầm tưởng về anh, khi De Ligt hòa nhập khó khăn với Juventus trong giai đoạn đầu.
Có thể cũng như Juve, De Ligt đang ở “giai đoạn chuyển giao”.
Đỗ Hiếu (theo Guardian)